İliç'teki maden faciasıyla ilgili hazırlanan yeni bilirkişi raporunda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkililerinin "kusursuz" olduğu belirtildi. Erzincan'ın İliç ilçesindeki altın madeni sahasında 13 Şubat'ta meydana gelen heyelanda, 9 işçi toprak altında kalarak hayatını kaybetmişti. Facianın ardından başlatılan soruşturma kapsamında, İstanbul Teknik, Hacettepe, Yıldız Teknik ve Gazi üniversitelerinden çevre, inşaat, jeoloji ve maden mühendislerinden oluşan 12 kişilik bilirkişi heyeti tarafından hazırlanan yeni rapor, Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporlarına odaklandı.
"Kaza ÇED raporuyla bağdaştırılamaz"
Bilirkişi raporunda, ÇED raporlarının çevresel etkilere dair kapsamlı bir değerlendirme sunduğu ve faaliyetlerin sürdürülebilir, çevreye duyarlı şekilde yürütülmesini sağlamak amacı taşıdığı vurgulandı. Ayrıca, işletme aşamasında meydana gelen kazaların doğrudan ÇED raporunun sorumluluğu altında olmadığı ifade edildi. Raporda, ÇED raporlarının yalnızca çevresel etkileri ele alırken, kazaların olası sebeplerinin ÇED sürecinden bağımsız olduğu belirtildi.
Raporda, "Rapor, işletmeye çevresel risklere karşı nasıl önlemler alması gerektiğini bildirir fakat bu önlemlerin uygulanması ve işletme süreçlerinin yönetimi tamamen projenin sahibine aittir. Dolayısıyla, kazalar genellikle tasarım veya işletme hatalarından kaynaklanıyorsa, ÇED raporu sorumlu tutulamaz ancak raporda belirtilen tedbirlerin göz ardı edilmesi veya yetersiz uygulanması durumunda işletme hukuki sorumluluk taşıyacaktır. Bu nedenle, ÇED raporları sadece bir rehber değil, işletmenin tüm süreçlerinde dikkat edilmesi gereken yasal ve çevresel bir taahhüttür ve işletme için bağlayıcıdır.
Sonuç olarak, çok sayıda kurumun olumlu görüşü ve bir dizi bilimsel ve teknik araştırmaya dayanarak, 7 Ekim 2021 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen ‘Anagold AŞ Çöpler Kompleks Madeni 2. Kapasite Artışı ve Flotasyon Tesisi Projesi ÇED Olumlu Kararı’nda herhangi bir şekilde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
‘Yetkililerin kusurlu olmayacağı kanaatine ulaşılmıştır’
* 7 Ekim 2021 tarihli Çöpler Kompleksi Madeni 2. Kapasite Artışı ve Flotasyon Tesisi Projesi ÇED Olumlu Kararı’nın iptali için TMMOB tarafından açılan davada, mahkemenin talebi ile konusunda uzman akademisyenler tarafından oluşturulan bilirkişi raporu yazılmış ve hazırlanan ÇED raporunun yeterli olduğu neticesine varılmıştır. 15 Mart 2024 ve 23 Mayıs 2024 tarihlerinde hazırlanan iki bilirkişi raporunda da olayın iş kazası olduğu kanaatine varılmıştır. Bu durumda, ÇED olumlu kararı veren kurum çalışanlarının ve yetkililerinin kusurlu olmayacağı kanaatine ulaşılmıştır.
‘Kazanın ÇED raporu ile ilişkilendirilemeyeceği kanaatine varılmıştır’
“Tüm bu değerlendirmelerin ışığında heyetimizce, söz konusu kazanın ÇED raporu ile ilişkilendirilemeyeceği, kazanın ayrı bir olgu olarak değerlendirilmesi gerektiği, doğrudan neticenin oluşumuna tesir etmeyen, dikkat ve özen yükümlülüğünün ihlalinden oluşacak icrai veya ihmali davranışları olmayan kamu adına görev yapan ilgili Bakanlığın ve genel müdürlüklerin sorumlu tutulamayacağı göz önüne alındığında, uygulama esnasındaki varsa olumsuzluklardan sorumlu tutulması beklenemeyeceğinden, söz konusu ÇED raporunda onay veya imzası bulunan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkililerinin ve ilgililerin kusurlu olarak değerlendirilemeyeceği ve iş kazasının meydana gelmesinde kaza sonucu oluşan ölüm, yaralanmalar ve çevrede oluşan kirlenmeye dair sorumluluğu bulunmadığı görüşüne varıldığından dolayı, ÇED raporunda onay veya imzası bulunan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkililerinin kusursuz olduğu görüş ve kanaatine varılmıştır.” ifadeleri yer aldı.