Cep telefonuyla deprem tespiti umut oldu. Her geçen gün teknolojinin muazzam evrimi sayesinde pek çok yenilik insan hayatını kolaylaştırdığı gibi zaman zaman daha da zorlaştırıyor hiç şüphesiz ama şimdi cep telefonu sayesinde depremlerin tespit edilebiliyor oluşu umut yarattı.
İlk cep telefonu aramasının üzerinden elli yıl geçti ve cebimizde taşıdığımız teknoloji, dünyanın en büyük deprem algılama sisteminin yaratılmasına yardımcı oluyor.
CEP TELEFONUNA DEPREM ÖNCESİ UYARI
25 Ekim 2022'de, 5.1 büyüklüğünde bir deprem Kaliforniya'yı sarsmıştı ancak bölgedeki sakinlerden gelen raporlar, bunu hissedenlerden Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırması'na (USGS) akın etti. Herhangi bir hasar bildirilmedi, ancak deprem başka bir şekilde önemliydi - bölgedeki birçok kişi sarsıntı başlamadan önce telefonlarına uyarılar aldı.
Benzer uyarılar, 6 Ağustos 2024 akşamı Bakersfield şehrinin hemen güneyinde merkezlenen 5,2 büyüklüğündeki depremden önce Güney Kaliforniya sakinlerine 30 saniyeye kadar uyarı vermişti.
Daha da önemlisi, bu telefonların birçoğu depremi ilk etapta tespit etmeye de yardımcı oldu.
ERKEN UYARI SİSTEMİ ÜZERİNE ÇALIŞILIYOR
Google, USGS ve Kaliforniya'daki birçok üniversitedeki akademisyenlerle birlikte, sarsıntılar gelmeden birkaç saniye önce kullanıcıları uyaran erken uyarı sistemi geliştirmek için çalışıyor. Bu kısa bir uyarı penceresidir ancak birkaç saniye bir masa veya sıranın altına sığınmak için yeterli zaman sağlayabilir. Ayrıca trenleri yavaşlatmak, uçakların kalkışını veya inişini durdurmak ve arabaların köprülere veya tünellere girmesini önlemek için de yeterli zaman olabilir. Bu nedenle, bu sistemin daha güçlü depremler olduğunda hayat kurtarması muhtemeldir.
SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?
Bu uygulamada iki kaynaktan veri kullanılıyor. Başlangıçta sistemin, USGS, California Teknoloji Enstitüsü ve California Üniversitesi Berkeley ve eyalet hükümetindeki sismologlar tarafından eyalet genelinde kurulan 700 sismometreden (yer sarsıntılarını tespit eden cihazlar) oluşan bir ağa dayandığı söylendi. (Diğer iki ABD eyaletindeki -Oregon ve Washington- sismometreler de ShakeAlert olarak bilinen sisteme veri sağlıyor.) Ancak Google ayrıca halkın sahip olduğu telefonlar aracılığıyla dünyanın en büyük deprem tespit ağını da oluşturuyor.
Google'ın Android işletim sistemini çalıştıran çoğu akıllı telefonda yerleşik ivmeölçerler bulunuyor; bu, bir telefonun hareket ettirildiğini algılayan devre. Bunlar genellikle telefona, örneğin eğildiğinde ekranını dikeyden yatay moda yeniden yönlendirmesini söylemek için kullanılır ve ayrıca Google'ın yerleşik fitness izleyicisi için adım sayısı hakkında bilgi sağlamaya yardımcı oluyor ancak sensörler şaşırtıcı derecede hassas ve aynı zamanda mini bir sismometre gibi de devralınıyor.
GOOGLE TANITTI
Google kullanıcıların cihazlarının bir depremin birincil dalgalarının karakteristiği olan titreşimleri algılaması durumunda telefonların Android Deprem Uyarıları Sistemi'ne otomatik olarak veri göndermesine izin veren bir işlev tanıttı. Sistem, binlerce hatta milyonlarca başka telefondan gelen verileri birleştirerek bir depremin olup olmadığını ve nerede olduğunu belirleyebiliyor. Daha sonra sismik dalgaların çarpma olasılığının yüksek olduğu bölgedeki telefonlara uyarılar göndererek erken uyarı verebiliyor. Ayrıca radyo sinyalleri sismik dalgalardan daha hızlı yayıldığı için uyarılar, merkez üssünden uzak bölgelerde sarsıntı başlamadan önce ulaşabiliyor.
Android'de yazılım mühendisi olan Marc Stogaitis konuyla ilgili şunları söylüyor, "Esasında ışık hızıyla (ki bu da bir telefondan gelen sinyallerin seyahat ettiği hıza yakın bir hızdır) bir depremin hızıyla yarışıyoruz ve şanslıyız ki ışık hızı çok daha hızlı!"