Trump’a Yönelik Saldırının Ardından Piyasalarda Fırtına Koptu

Geçtiğimiz hafta BIST 100 endeksi, en düşük 10,708.98 ve en yüksek 11,113.55 puanı görerek bir önceki hafta kapanışına göre yüzde 1.96 değer kazandı ve haftayı 11,064.85 puandan tamamladı.

24 ayar külçe altının gram satış fiyatı yüzde 2.2 artışla 2,559 TL’ye, cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 2.12 artışla 16,740 TL'ye yükseldi. Bir önceki hafta sonu 4,114 TL olan çeyrek altının satış fiyatı ise 4,201 TL'ye yükselirken ABD Doları yüzde 1.09 değer kazanarak 33.075’yi gördü. Euro ise yüzde 1.83 artarak 36.041 TL’ye yükseldi.

Duvar'dan Süleyman Karan'ın haberine göre, yatırım fonları ve emeklilik fonları geçen hafta yüzde 1.43 değer kazanırken yatırım fonları içinde en çok kazandıran yüzde 1.95 ile 'Hisse Senedi' fonları ve 'Fon Sepeti' fonları oldu. Çin otomotiv firması BYD’nin 1 milyar dolarlık yatırımının açıklanması ve ABD’den gelen olumlu veriler, Borsa’nın yükselmesinde etkisini gösterirken ABD’den geşlen veriler altının yükselmesine de yol açtı.

FED’in eylül ayında politika faizinde indirime gidecek olması ihtimali gündemdeki yerini korurken geçtiğimiz hafta Donald Trump’a yönelik gerçekleştirilen silahlı saldırının ardından kripto paralardaki hareketliliğin benzerinin altında da yaşanabileceği düşünülüyor.

TÜİK BAŞKANINDAN DİKKAT ÇEKEN AÇIKLAMA

TÜİK’in açıkladığı verilere güvensizlik duyulmasının boşu boşuna olmadığı yeniden gözler önüne serilirken TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya, eleştiri oklarının hedefi haline gelen bir açıklamaya imza attı.

Çetinkaya, haziran ayı enflasyon oranının beklentilerin altında gerçekleşmesinin nedenleri olarak kamu zamlarının temmuz ayına ertelenmesi, kurdaki istikrar ve tarihsel olarak yaz aylarının düşüşe katkısı olarak sıraladı.

TÜİK’in 2022 yılında açıklamayı durdurduğu madde fiyatları gündeme getirilmezken Çetinkaya, yaptığı açıklamada, bütün dünyanın endeks açıklama metodunu uyguladığını ileri sürdü.

Ürün fiyatlarının aylık ortalama fiyatları içermesi nedeniyle bir sonraki ayın üçüncü günündeki cari durumu ortaya koyamayacağını ifade eden Çetinkaya, “Hesap ucu ucuna yetişirken, kalkıp bir de bir anlatıcılığı olmayan fiyatlar hesaplamaktan vazgeçtik. Bu yüklü, ağır ve dünyada kimsenin yapmadığı bir iş” ifadelerini kullandı.

Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) çalışma yöntemini de eleştiren Çetinkaya, “Neyi nasıl hesapladığıyla ilgili herhangi bir bilgi yok. Ama şunu biz yakalayabildik: Her ay mesela sahibinden.com girip ev fiyatlarına bakıyorlar. Geçen ay şuydu, fiyat şu olmuş gibi bir hesap yapıyor her ay. TÜİK 5 bin civarında kiralık konutu takip eder. Türkiye’deki kiracıların sadece yüzde 5’i-yüzde 10’u ev değiştiriyor. Kiradaki fiyat artışları enflasyona geç yansır” ifadelerini kaydetti.

”TEMKİNLİ YAKLAŞIMIMIZI KORUMAMIZ GEREKİYOR”

TÜİK’in açıkladığı enflasyon verileriyle ilgili tartışmalar sürerken TCMB Başkanı Fatih Karahan, politika faizinde atılacak adımların 2025 ve ötesindeki enflasyon hedeflerine ulaşmak için ayarlanması gerektiğini ifade ederek “Temkinli yaklaşımımızı korumamız gerekiyor” söyleminde bulundu.

Enflasyonun haziran ayında sekiz ayın ardından ilk kez gerilemesi TCMB’nin yüzde 50 seviyesindeki politika faizini indirebileceği spekülasyonlarına sebep olmuştu. Bazı uzmanlar, TCMB’nin dördüncü çeyrekte faiz indirimi yapmasını beklerken, Goldman Sachs bu çeyrekte bir indirim beklentisini açıklamıştı.

KUR-ENFLASYON MAKASI NEGATİF ETKİLER YARATIYOR

Birçok firma kur baskısını önemli bir sorun olarak gösterirken iktidara yakınlığıyla bilinen İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, “TÜFE’deki yıllık artış oranı yüzde 71.6. ÜFE'de yüzde 50.09. Odamızın açıkladığı fiyat endekslerinde de 'ücretliler geçinme endeksi' için artış yüzde 82.14’yken, 'toptan eşya fiyatları endeksi' (TEFE) ise yüzde 60.49. Şuna dikkatinizi çekmek istiyorum. Son bir yılda TÜİK ve İTO endekslerinin ortalaması yüzde 66’yken, dolar-Euro sepet kurdaki artış oranı sadece yüzde 25.2 düzeyinde. Makas yüzde 40’ın üzerinde. “ açıklamasını yaptı.

Hem dış ticareti hem de iç piyasanın dengesini bozan bir şekilde açılmış bir makas gördüklerini ifade eden Avdaiç, geçmişte bu sebeple yaşanan sorunları da hatırlatarak bu makasın ihracatın aleyhine ithalatın lehine bir döngüye sebep olacağı konusunda uyarılarda bulundu.

PERAKENDE SEKTÖRÜNDE SOĞUMANIN ETKİLERİ GÖRÜLÜYOR

Beklentilerin aksine, alınan tüm sıkılaştırma önlemlerine rağmen perakende satışlarda soğumanın etkileri görülmüyordu. Gelen son verilere göre, perakende satışlarda da düşüş eğilimi başlıyor.

Mayıs ayında perakende satışlarda yüzde 0.2’lik bir düşüş gözlemlenirken yıllık artış halen yüzde 5.8 seviyesinde. Bu rakamlar, perakende satışlarda yaklaşık iki yılın en yavaş yıllık büyümesine işaret ediyor. Ticaret satış hacmi 2024 Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3.8 azalırken motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticaretiyle onarımı için satış hacmi yüzde 18, toptan ticaret satış hacmi yüzde 4.6 azaldı. Perakende ticaret satış hacmi ise yüzde 5.8 artış gösterdi.

Ticaret satış hacmi aylık yüzde 3.4, perakende satış hacmi aylık yüzde 0.2 oranında düşerken motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticaretiyle onarımı için satış hacmi yüzde 1, toptan ticaret satış hacmi yüzde 5.1, perakende ticaret satış hacmi ise yüzde 0.2 azaldı. Harcama gruplarına bakıldığında ise, otomotiv yakıtlarında yüzde 1.1 daralırken, otomotiv yakıtlarını yüzde 0.8 ile elektrikli eşya ve mobilya ile bilgisayar, kitap ve iletişim aygıtları izledi.

KUR KORUMALI MEVDUAT 2 TRİLYON TL’NİN ALTINDA

Kur Korumalı Mevduat (KKM), ciddi bir risk taşımaya devam ederken TCMB’nin bilançosundaki zararın en önemli nedenlerinden birinin KKM olduğu belirtiliyor.

KKM ve katılma hesaplarının hacmi 2 trilyon TL’nin altına indiği ifade edilirken BDDK'nın haftalık bültenindeki verilere göre, 5 Temmuz’dan itibaren kur korumalı TL mevduat ve katılma hesapları 2 trilyon 14 milyar 500 milyon TL'den 1 trilyon 991 milyar 500 milyon TL'ye gerilediği iletildi.

Aynı haftada krediler 13 trilyon 803 milyar TL'den 13 trilyon 838 milyar 500 milyon TL'ye yükselirken, mevduat 16 trilyon 447 milyar 300 milyon TL'den 16 trilyon 198 milyar 900 milyon TL'ye indi. Tüketici kredileri 1 trilyon 726 milyar 400 milyon TL'den 1 trilyon 727 milyar 600 milyon TL'ye çıkarken, bireysel kredi kartları 1 trilyon 468 milyar 200 milyon TL'den 1 trilyon 466 milyar 900 milyon TL'ye geriledi.

BORSA İSTANBUL’DA YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİ

Yabancı yatırımcı borsada uzun süreli yatırımlar yapmak yerine kısa vadeli yatırımları tercih ediyor. Borsa İstanbul, mayıs ayına ilişkin yabancı banka ve aracı kurum ya da şahıs nam ve hesabına gerçekleştirilen işlemleri açıkladı. Verilere göre, yabancılar geçen ay 20 milyar 554 milyon 959 bin 268 dolar tutarında alım yaparken, 21 milyar 578 milyon 122 bin 281 dolar tutarında satım gerçekleştirdi.

Bu kapsamda, yabancıların net satım işlemleri 1 milyar 23 milyon 163 bin 13 dolar olurken yabancıların toplam işlem hacmi 42 milyar 133 milyon 81 bin 549 dolarla yılın en düşük seviyesinde kaldı.

106 milyon 863 bin 406 dolar tutarında yapılandırılmış ürün ve fon alan yabancıların, 71 milyon 824 bin 232 dolar satım yaptığı görülürken yılın ilk yarısında net satış 1 milyar 800 milyon 953 bin 95 dolara ulaştı.

Yabancılar yılın ilk yarısında 166 milyar 988 milyon 748 bin 417 dolar alım, 168 milyar 789 milyon 701 bin 512 dolar satım gerçekleştirirken yabancıların toplam işlem hacmi, 335 milyar 778 milyon 449 bin 929 dolara ulaştı.

CARİ DENGEDE AÇIK

Mayıs ayında cari açıkta, dikkate değer bir gerileme meydana geldi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre, mayıs ayında cari denge 1.24 milyar dolar açık verdi. Bloomberg’in gerçekleştirdiği ankete katılan ekonomistlerin beklentisi, cari dengenin 1.5 milyar dolarlık açık vermesiydi.

Geçtiğimiz ay cari açık 5.29 milyar dolar, 2023 Mayıs ayında ise cari açık 7.8 milyar dolar olmuştu. Mayıs ayından itibaren on iki aylık cari açık 25.2 milyar dolar seviyesine geriledi.

Çekirdek denge olarak bilinen altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise mayıs ayında 3.3 milyar dolar fazla verirken ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı ise 4.2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Hizmetler dengesi kaynaklı net girişler 4.7 milyar dolar olurken bu kalem altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler 3.9 milyar dolar olarak ifade edildi.

Mayıs ayında doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 361 milyon dolar olurken portföy yatırımları 5.6 milyar doları tutarında net giriş gösterdi. Alt kalemler incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 529 milyon dolar net satış ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 6.1 milyar dolar net alış yaptığı görüldü. Mayıs ayında resmi rezervlerde bu ay 17.6 milyar dolar net artış oldu. Net hata noksan tarafında ise mayıs ayında beş aydır görülen çıkış ivmesi güçlü bir şekilde tersine döndü. Net hata noksan fazlası 4.5 milyar dolar olarak gerçekleşti.

İNŞAAT MALİYETLERİNDE ARTIŞ SÜRÜYOR

İnşaat maliyetlerinde artış hız kesmeden devam ederken TÜİK verilerine göre, inşaat maliyet endeksi mayıs ayında yıllık yüzde 72.78 oranında artış gösterdi. Mayıs ayında aylık artış yüzde 1.11 olurken Mayıs ayında yaşanan artışla konut enflasyonuyla inşaat maliyet enflasyonu arasındaki makasın daha da açıldığı ifade edildi.

Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 1.25, işçilik endeksi yüzde 0.84 oranında artarken malzeme endeksi yüzde 58.75, işçilik endeksi yüzde 108.93 yükseldi. Bina inşaatı maliyet endeksi yıllık yüzde 71.51 arttı. Bina inşaatı maliyet endeksi, bir önceki aya göre yüzde 1.36, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 71.51 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 1.69, işçilik endeksi yüzde 0.75 yükseliş kaydetti. Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi yüzde 56.8, işçilik endeksi yüzde 108.25 arttı. Bina dışı yapılar için inşaat maliyet endeksi, bir önceki aya göre yüzde 0.3, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 77.10 yükseldi. Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 0.08 azaldı, işçilik endeksi yüzde 1.17 artış gösterdi.

FED’İN KARARI NE OLACAK?

ABD'de TÜFE, haziranda aylık bazda yüzde 0.1 azalırken, yıllık bazda yüzde 3 artışla piyasa beklentilerinin altında kaldı. TÜFE aylık bazda Mayıs 2020'den bu yana ilk defa düşerken yıllık enflasyon son bir yılın en düşük seviyesine geriledi.

Çekirdek enflasyon, yıllık bazda yüzde 3.3 ile Nisan 2021'den sonraki en düşük seviyeye gelirken, üretici fiyat endeksi (ÜFE) ise haziranda aylık bazda yüzde 0.2 ve yıllık bazda yüzde 2.6 artışla beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Üretici fiyatlarında yıllık bazdaki artış Mart 2023'ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Buraya kadar tamam da, Fed Başkanı Jerome Powell, yarıyıllık Para Politikası Raporu'na ilişkin ABD Kongresi'ndeki sunumunda, enflasyonun düşüş eğiliminde olduğuna dair ‘biraz güveni olduğunu’, ancak sürdürülebilir şekilde yüzde 2'ye düştüğünden yeterince emin olduğunu söylemeye ‘henüz hazır olmadığını’ ifade etti.

TRUMP’A SUİKASTIN ARDINDAN PİYASALAR HAREKETLENDİ

ABD’nin Cumhuriyetçi Parti Başkan Adayı Donald Trump'a yönelik silahlı saldırının ardından kripto paralarda yükseliş başladı. Bitcoin, olayın hemen ardından 60,000 doların üzerine çıktı. En yüksek 60,300 doları gören Bitcoin, dar bir bantta inişli-çıkışlı seyrini sürdürüyor. Etherium başta olmak üzere, pek çok coin’in de yükseleceği değerlendiriliyor.