Boykotun bilançosu: Starbucks ve McDonald's’ın satışlarında büyük düşüş

Starbucks ve McDonald's, 2024 mali yılı boyunca mağaza satışlarında önemli bir azalma yaşadı. Bursa Uludağ Üniversitesi İnegöl İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yüksel Okşak bu duruma ilişkin, günümüzün rekabetçi ve tüketicilerin güç sahibi olduğu dünyasında boykotun daha etkili bir hale geldiğini belirtti.

İSRAİL'İN GAZZE SALDIRILARININ SONUCUNDA ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK

Okşak, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarına destek veren küresel şirketlerin mali yapılarında ve politikalarında boykotlar sonrasında önemli değişiklikler yaşandığını vurguladı.

İSRAİL' DESTEK VEREN MARKALARA BOYKOT SONUÇ VERDİ

7 Ekim 2023’te başlayan İsrail’in Gazze saldırıları, dünya genelinde büyük tepkilere yol açarken, bu süreçte İsrail'e doğrudan ya da dolaylı olarak destek veren büyük markalar, tüketicilerin boykot çağrılarına maruz kaldı. Sosyal medya aracılığıyla yayılan bu boykot çağrıları, küresel şirketlerin satışlarını olumsuz etkileyerek ekonomik kayıplara yol açtı.

Doç. Dr. Yüksel Okşak, AA muhabirine yaptığı açıklamada, boykotların artık daha fazla anlam taşıdığını ve bu tür tepkilerin şirketlerin mali performansları üzerinde belirleyici bir rol oynadığını ifade etti.

Okşak, tüketici tepkilerinin başarıya ulaştığını uluslararası şirketlerin mali tabloları ve politikalarında gördüklerini dile getirdikten sonra, "Meşhur kahve zincirinin küresel mağaza satış verisine göre son 3. çeyrekte yüzde 7'lik daralma var. Daha da önemlisi aynı kahve zincirinin hisse başına karı geçen seneye göre yüzde 25 azalışla 80 sente kadar düştü. Hatta bu kahve zinciri 2025 yılına ait mali verilerini açıklamayı askıya aldı. Bu, 2025 yılı verilerinde bazı problemlerin, sıkıntıların olacağını gösteriyor." açıklamasını yaptı.

KFC'NİN 108 ŞUBESİ KAPANDI

Yanı sıra Okşak, ünlü tavuk markası KFC içinde Malzeya'daki 108 şubesini kapatmak zorunda kaldığını söyleyerek, "İkame ürün çok fazla mevcut. Zarar görenleri anlamanız için herhangi bir verinin de açıklanmasına gerek yok. Onların politikalarını izlediğinizde de her şeyi görüyoruz. İsim ve CEO değişikliği, şube kapanmaları da bunlardan bazıları. Onlar için işlerin kötü gittiğini buradan bile anlayabilirsiniz." dedi.

ÜLKELER KENDİ MARKASINI ÇIKARTIYOR

Okşak, son dönemde özellikle yerel üretim ürünlerinin reklamlarının artışına dikkat çekerek, bu sürecin ülkelerin kendi markalarını oluşturma yolunda önemli bir adım olduğunu belirtti. Özellikle bulaşık deterjanı gibi günlük tüketim ürünlerinde yerel markaların daha fazla görünürlük kazandığını ifade etti.

Bu gelişmenin, ekonomik tercihlerle doğrudan bağlantılı olduğunu vurgulayan Okşak, ülkelerin iç piyasada yerli markaların desteklenmesine yönelik attığı adımların, uzun vadede ekonomik anlamda nasıl bir dönüşüm yarattığını gözler önüne serdiğini söyledi. Boykot edilen firmaların kayıplarının, bu sürecin ne denli önemli olduğunu gösterdiğine dikkat çeken Okşak, bu duruşun korunmasının gerekliliğini dile getirdi.

TÜKETİ KRALLIĞINI FETHETMEK

Tüm şirketlerin tek gayesinin, "tüketici krallığını fethetmek" olduğuna dikkati çeken Okşak, "Rekabetin yoğun, tüketicinin asıl söz sahibi olduğu bir dünyada boykot geçmişe göre daha anlamlı hale geldi. Biz tüketicilerin aslında her birini tabiri caizse bir aktivist olarak görüyoruz." dedi.

BOYKOTLARIN SONUCU

Boykotlar, küresel şirketlerin cirolarında ciddi düşüşlere yol açmaya devam ediyor. Örneğin, ünlü kahve zinciri Starbucks, 2024 mali yılı boyunca küresel karşılaştırılabilir mağaza satışlarında yüzde 2’lik bir azalma yaşadı. Bu düşüş, özellikle Kuzey Amerika ve ABD’de yüzde 2, uluslararası pazarlarda yüzde 4, Çin’de ise yüzde 8 oranında kayıplara yol açtı.

Yanı sıra, McDonald's da İsrail'e verdiği açık destek nedeniyle gelen tepkilerle zor anlar yaşadı. Şirketin küresel satışları, 2024'ün üçüncü çeyreğinde yüzde 1,5 oranında gerileyerek üst üste iki çeyrekte düşüş gösterdi. McDonald's’ın net karı ise 2,26 milyar dolara inerek, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3 azaldı. Aynı dönemde hisse başına kar da 3,17 dolardan 3,13 dolara düştü.

KFC de benzer şekilde, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları sonrası başlatılan boykot nedeniyle Malezya’da 108 şubesini geçici olarak kapatma kararı aldı. Bu adım, şirketin Filistin halkına destek amacıyla tepkisini gösterdiği bir durum olarak öne çıktı.