Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman Mert alfabeye Q, X, Ň, Ä, Ŭ harflerinin girip girmeyeceğine dair soruları yanıtladı

Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu’nun kabul ettiği "Ortak Türk Alfabesi"nde yer alan Q, X, Ň, Ä, Ŭ harflerinin Türk alfabesine girmeyeceğini dile getirdi. Mert konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı,

“34 harfli ortak alfabedeki 5 harf, Türk lehçelerinde olan sesler için belirlenmiştir. Eğer bir Türk vatandaşı Kazakça bir kelime yazacaksa, Kazak alfabesinde olan o harfi kullanabilir. Tıpkı İngilizce yazarken W, Q işaretlerini kullandığımız gibi."

Türk Devletleri Teşkilatı üyesi ülkeler arasında Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu’nun Q, X, Ň, Ä, Ŭ harflerinin bulunduğu 34 harften oluşan "Ortak Türk Alfabesi" konusunda uzlaşma sağlandı.

Teşkilata üye ülkeler ve ortak alfabeyi kullanacak ülkeler şunlar: Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, KKTC ve Özbekistan.

Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu’nda yer alan Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, 34 harften oluşan “Ortak Türk Alfabesi” ile ilgili merak edilenleri anlattı.

Hürriyet'ten Umut Erdem'in haberine göre Prof. Dr. Osman Mert'in, ortak Türk alfabesine neden ihtiyaç duyulduğuna dair yaptığı açıklama şöyle...

"Ortak Türk Alfabesi Türkiye, Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan Cumhuriyetlerinin kullanacakları harflerin toplamını temsil eden bir çerçeve alfabedir. Bugün dünyada bilgi birikiminin en az yüzde 70’i Latin alfabesiyle ortaya konmaktadır. Türk Cumhuriyetleri olarak bizim de hem aramızdaki ilişkileri güçlendirmek hem de dünya ile entegrasyonu sağlamak için Latin tabanlı ortak bir alfabeye geçmemiz gerekiyordu."

"ORTAK TÜRK ALFABESİ HERHANGİ BİR ÜLKENİN KULLANACAĞI BİR ALFABE DEĞİL"

"Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan kendileri için belirlenen alfabeleri parlamentolarında kabul edip onayladıktan sonra kullanmaya başlayacak. 34 harfli Ortak Türk Alfabesi bir çerçeve alfabe. Herhangi bir ülkenin kullanacağı bir alfabe değil. Bu alfabenin 29’u Türkiye Cumhuriyeti’nin kullandığı harfler, diğerleri ise Türkiye Türkçesinde olmayan ancak Türk lehçelerinde olan ve fonem değeri taşıyan sesler için belirlenmiş harflerdir. Yani Türk Cumhuriyetlerinin kullanacakları harflerin 29’u ortak olacak; alfabeler 1 ile 3 arasında da (34 harfli ortak çerçeve alfabeden alınan) farklı harfler barındıracak."

"PEK ÇOK ALANDA TÜRK COĞRAFYASI YAKINLAŞACAK"

"Ortak alfabeyle birlikte eğitimden ekonomiye, siyasetten edebiyata kadar pek çok alanda Türk coğrafyası yakınlaşacak ve birlikte hareket kabiliyeti artacak. Artık Edirne’den yola çıkan bir Türk, Altay Dağları’na kadar yalnızca Türkçe konuşarak değil Türkçe lehçeleriyle yazılanları okuyarak da seyahat edebilecek."

TÜRK ALFABESİNE BEŞ HARF EKLENMESİNDEN BAHSEDİLİYOR, BUNLAR NELERDİR?

"Bir alfabede sadece fonem değeri taşıyan sesler harflerle gösterilir. Bir dilde olmayan sesleri alfabesinde göstermenin bir anlamı yoktur. Kabul edilen 34 harfli ortak çerçeve alfabedeki 5 harf, standart Türkiye Türkçesi’nde olmayan Türk lehçelerinde olan sesler için belirlenmiştir. Dolayısıyla bu beş harfin Türkiye Cumhuriyeti’nin alfabesinde gösterilmesine de gerek yoktur. Eğer bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı Türkiye Türkçesi’nde olmayan bir sesin yer aldığı Kazakça bir kelime yazacaksa bu kelimede Kazak alfabesinde olan o harfi kullanabilir. Tıpkı İngilizce yazarken gerektiğinde bizim alfabemizde olmayan W, Q işaretlerini kullandığımız gibi."

"NE ZAMAN KULLANILACAK?"

"Türkiye Cumhuriyeti bu çerçeve alfabedeki 29 harfi zaten 1928 yılından beri kullanıyor; kullanmaya devam edecek. Azerbaycan da aynı şekilde kendi alfabesini kullanmaya devam edecek. Sadece Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’da değişiklik olacak. Bu üç ülke konuyu parlamentolarına getirip onayladıktan sonra Türk Cumhuriyetleri arasında 29’u ortak olan ama harf sayısı 1 ile 3 arasında farklılık arz eden alfabeler kullanılmayla başlanacak."

"BÖYLE BİR İHTİYAÇ SÖZ KONUSU DEĞİL!"

Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Osman Mert Türkçede 29 harf yerine 34 harfin mi benimseneceği ve eğitim sisteminde 34 harfin mi geçerli olacağı sorularına da "Böyle bir ihtiyaç söz konusu değil." yanıtını verdi.